Πριν ξεκινήσεις να διαβάζεις το άρθρο, θα θέλαμε να σου πούμε κάτι σημαντικό:
Καθένας μας αντιδρά στο στρες με διαφορετικό τρόπο και ένταση.
Zούμε σε μια περίοδο γρήγορων και δύσκολων αλλαγών. Οι αλλαγές επηρεάζουν τον κάθε άνθρωπο διαφορετικά.
Για κάποιους αποτελούν μια πρόκληση και ευκαιρία και για άλλους είναι μια περίοδος άγχους, έντασης ή έλλειψης ελέγχου.
Κάθε άνθρωπος νιώθει στρες κάτω από διαφορετικές καταστάσεις και γεγονότα.
Αυτό που δημιουργεί στρες σε κάποιον, μπορεί να μην επηρεάζει κάποιον άλλον.
Κάποιοι έχουν περισσότερο στρες από άλλους και κάποιοι διαχειρίζονται στρεσογόνες καταστάσεις καλύτερα από άλλους.
Γι’ αυτό, μη συγκρίνεις το δικό σου στρες με άλλων συναδέλφων ή φίλων.
Το στρες στην πραγματικότητα
Το πρώτο που θέλουμε να σου πούμε και ίσως σου φανεί περίεργο σε σχέση με αυτά που έχεις ακούσει, είναι ότι:
Το stress είναι ένα φυσικό κομμάτι στη ζωή μας.
Είναι αυτό το κομμάτι, που μας κινητοποιεί στην καθημερινότητά μας: να δουλέψουμε, να δημιουργήσουμε, να έχουμε ενέργεια και ζωντάνια.
Άρα το στρες δεν είναι “κακό” από τη φύση του.
Οι περισσότεροι άνθρωποι αντιλαμβάνονται το στρες ως πρόβλημα, όταν αυτό εμποδίζει με κάποιον τρόπο την απόδοσή τους. Για παράδειγμα, όταν για αρκετό διάστημα κάποιος δεν μπορεί να συγκεντρωθεί στο να γράψει ένα report, αντιλαμβάνεται ότι το στρες εμποδίζει την πνευματική του απόδοση.
Το στρες είναι σαν τον καφέ.
Ένας καφές το πρωί, μας ξυπνάει και μας δίνει την ενέργεια και τη διαύγεια για να ξεκινήσουμε την ημέρα μας. Είναι ένα καλό εργαλείο.
Δέκα, όμως, καφέδες την ημέρα δε μας αφήνουν να βγούμε από την “πρίζα”.
Έτσι, γινόμαστε πιο νευρικοί, αντιπαραγωγικοί και στο τέλος, δεν μπορούμε καν να κοιμηθούμε. Αν συνεχίσουμε αυτή την κατάσταση για πολύ καιρό, τότε η υγεία μας αρχίζει και επηρεάζεται πολύ άσχημα.
Καινούργιο περιβάλλον, παλιό λογισμικό!
Ο οργανισμός μας είναι ένα θαύμα.
Έχουμε έναν σοφό μηχανισμό επιβίωσης – της φυγής ή πάλης (fight or flight) - που όταν βλέπουμε κάποιον κίνδυνο, ο εγκέφαλός μας και, συγκεκριμένα, η αμυγδαλή στέλνει μήνυμα στον υποθάλαμο και θάλαμο (μήνυμα στους αδένες) να παράγουν αδρεναλίνη.
Το σύστημα μας είναι θαυμάσια φτιαγμένο, για να κινητοποιήσει όλους τους μύες με οξυγόνο πολύ γρήγορα.
Επειδή ο οργανισμός χρειάζεται αίμα, η πίεση αυξάνεται, αυξάνονται οι παλμοί της καρδιάς, η αναπνοή γίνεται ρηχή.
Και η σοφία του σώματος είναι ότι κλείνει όλα τα συστήματα, που δεν χρειάζεται εκείνη τη στιγμή, όπως το σύστημα της πέψης και της αναπαραγωγής.
Το άλλο που συμβαίνει σε στιγμές κινδύνου, είναι ότι ο προμετωπιαίος φλοιός που είναι υπεύθυνος για τις ανώτερες λειτουργίες όπως ο σχεδιασμός, η λήψη αποφάσεων, η συγκέντρωση κ.α., κλείνει και αναλαμβάνει το μέρος του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνο για την επιβίωση.
Όλες αυτές οι αλλαγές είναι απολύτως απαραίτητες για την επιβίωση και τις χρειαζόμαστε.
Το “Fight or Flight” είναι η ενστικτώδης αντίδρασή μας στον κίνδυνο.
Το σημαντικό που πρέπει να κρατήσουμε είναι ότι ο οργανισμός μας αντιδρά στο στρες με παρόμοιο τρόπο που αντιδρά και στον κίνδυνο.
Όταν, λοιπόν, στους προγόνους μας εμφανιζόταν ξαφνικά μια αρκούδα μπροστά τους, ενεργοποιούταν αυτόματα η παραπάνω αυτόματη αντίδραση fight or flight.
Έτσι, αν ήταν μόνος του στο δάσος με την αρκούδα, έπαιρνε το σήμα “όπου φύγει φύγει!” (flight δηλαδή).
Αν ήταν με την υπόλοιπη φυλή με τα ρόπαλα και τα δόρια τους στο χέρι, τότε έπαιρνε το σήμα “μπόλικο κρέας για ένα μήνα τουλάχιστον και ζεστή γούνα για τον χειμώνα!” (fight δηλαδή) και αντίστοιχα, η αρκούδα το σήμα “όπου φύγει φύγει”!
Η αντίδραση αυτή, που προετοιμάζει τον οργανισμό μας για να μείνει και να παλέψει ή να εξαφανιστεί τρέχοντας, περιλαμβάνει έναν αριθμό φυσικών διεργασιών.
Όπως ήδη είπαμε, ο οργανισμός μας, όταν βρίσκεται σε κατάσταση απειλής της ζωής, απελευθερώνει ορμόνες, όπως η αδρεναλίνη και η κορτιζόλη, οι κτύποι της καρδιάς μας αυξάνουν, η αναπνοή μας γίνεται ρηχή, οι μύες τεντώνουν, τα χέρια και τα πόδια μας κρυώνουν και αποτέλεσμα όλων αυτών είναι να ιδρώνουμε για να δροσιστούμε, καθώς οι αλλαγές αυτές αυξάνουν την αίσθηση της ζέστης.
Ακριβώς αυτό, που συμβαίνει όταν βιώνουμε έντονο στρες.
Έτσι, λοιπόν, το DNA μας φτιάχτηκε, για να επιβιώνουμε στις επικίνδυνες καταστάσεις και απ' ό,τι φαίνεται έκανε πολύ καλή δουλειά όλα αυτά τα χιλιάδες χρόνια, αφού εγώ είμαι εδώ και σας γράφω αυτό το κείμενο και εσείς εδώ και το διαβάζετε.
Το περιβάλλον μας, όμως, και οι κίνδυνοι άλλαξαν, αλλά το "λογισμικό" μας μέσα στον εγκέφαλο μας και οι αντιδράσεις παραμένουν οι ίδιες.
Έτσι, η αντίδραση fight or flight μπορεί να προκληθεί και από καταστάσεις, που δεν είναι πραγματικά επικίνδυνες ή απειλητικές για τη ζωή μας, αλλά που ο εγκέφαλός μας τις θεωρεί ως απειλή.
Και εδώ είναι, που πρέπει να εστιάσουμε στο στρες τη σημερινή εποχή.
Οι σύγχρονες αρκούδες
Στη σημερινή εποχή, δεν απειλούμαστε από αρκούδες.
Ο κίνδυνος, όμως, παίρνει τη μορφή των οικογενειακών εντάσεων, των εντάσεων μέσα στη σχέση, των επαγγελματικών και οικονομικών προβλημάτων και ανησυχιών.
Ωστόσο, ο οργανισμός μας αντιδρά ακριβώς με τον ίδιο τρόπο, σαν να απειλούμαστε πραγματικά από μια αρκούδα και γι' αυτό η αντίδραση σε μια τέτοια απειλή είναι πολύ ισχυρή.
Έτσι, στο σύγχρονο ανταγωνιστικό περιβάλλον που ζούμε, όπου τα πάντα αλλάζουν με ταχύτατους ρυθμούς, όλα γύρω μας γίνονται άγνωστα και άρα απειλητικά.
Νέες τεχνολογίες, υπερπληθυσμός, παγκόσμια ύφεση και ανεργία, αποξένωση και μοναξιά είναι οι νέες "αρκούδες", που απειλούν την ύπαρξη μας.
Με τη διαφορά ότι οι πρόγονοί μας βλέπανε μια αρκούδα το μήνα, το σύστημά τους έμπαινε σε λειτουργία για να αντιμετωπίσει τον κίνδυνο εκείνη τη στιγμή, άλλα ύστερα από 20 λεπτά επέστρεφε στην ηρεμία και την ισορροπία του. Και αυτή η ηρεμία και η ισορροπία ήταν η φυσιολογική κατάσταση του συστήματος.
Αντίθετα, εμείς βρισκόμαστε συνεχώς, 24 ώρες το 24ωρο, αντιμέτωποι με τις σύγχρονες απειλές και ζούμε με την αρκούδα να βρυχάται συνεχώς δίπλα μας.
Πέρα όμως από τις έντονες στιγμές στρες μέσα στην ημέρα μας, πρέπει επίσης να επισημάνουμε και ένα άλλο φαινόμενο στρες, αυτό του συσσωρευμένου “μικρο-στρες”.
Στον σύγχρονο τρόπο ζωής, οι καταστάσεις που δημιουργούν μικρό-στρες είναι πάρα πολλές και ασταμάτητες.
Ανοίγουμε το email μας το πρωί και βλέπουμε 25 αναπάντητα emails να περιμένουν και μέχρι το μεσημέρι έχουν γίνει 50.
Και δεν είναι μόνο τα mails. Η σύνδεσή μας με την πληροφορία είναι δεδομένη και συνεχής: κλήσεις, social media, ασταμάτητα notifications που δεν προλαβαίνουμε να απαντήσουμε, η ζούγκλα των δρόμων που πρέπει να αντιμετωπίσουμε, γραφειοκρατία, απειλητικές ειδήσεις, κακό περιβάλλον εργασίας.
Όπως είπαμε, δεν υπάρχουν φυσικοί κίνδυνοι πλέον, όπως αυτοί που αντιμετώπιζαν οι πρόγονοί μας στη σαβάνα.
Υπάρχουν, όμως, κίνδυνοι, που το μυαλό μας τους αντιλαμβάνεται ως κινδύνους παρότι δεν είναι στην πραγματικότητα. Τέτοιοι σύγχρονοι κίνδυνοι είναι η έννοια του εαυτού μας, το κοινωνικό μας status, το εγώ μας, η επιθυμία να ελέγχουμε τις καταστάσεις γύρω μας ή να υπάρχουμε με κάποιον συγκεκριμένο τρόπο.
Σε όλες αυτές τις καταστάσεις, μπαίνει πάλι σε λειτουργία ο μηχανισμός της φυγής ή πάλης.
Όλα αυτά δημιουργούν το συσσωρευμένο στρες.
Είναι πολλές εκκρίσεις μικρο-στρες, οι οποίες συσσωρεύονται μέσα μας, τις κουβαλάμε για μεγάλο χρονικό διάστημα και καταλήγουν να γίνουν ένα τεράστιο στρες, το οποίο φτάνουμε να το κουβαλάμε πλέον ως κάτι το φυσιολογικό μέσα στην μέρα μας.
Στην εποχή μας, βρισκόμαστε σε μια συνεχή κατάσταση συναγερμού.
Όλο και περισσότεροι άνθρωποι υποφέρουν από έντονο στρες.
Μακροχρόνια έκθεση στο στρες, μπορεί να προκαλέσει πολλά προβλήματα υγείας.
Μείωσε το Στρες Δραστικά!
Ο καλύτερος τρόπος για να μειώσεις το στρες και το άγχος είναι η καθημερινή άσκηση στο Mindfulness έστω και για 10 λεπτά την ημέρα, όπως άλλωστε συστήνουν το Harvard και το Johns Hopkins.
Κατέβασε την εφαρμογή μας από το Google Play ή το App Store και ξεκίνησε Δωρεάν τις πρώτες 10λεπτες ασκήσεις και δες τη διαφορά.
Κάνε εγγραφή εδώ για να λαμβάνεις το Newsletter στο email σου!
